Czy utrata tytułu wykonawczego przekreśla szanse na odzyskanie długu?

Komornik egzekwuje na podstawie tytułu wykonawczego. A contrario, bez tego dokumentu nie jest możliwe prowadzenie postępowania egzekucyjnego. W konsekwencji wniosek o wszczęcie postępowania komorniczego, do którego nie dołączono tytułu wykonawczego, jest wnioskiem dotkniętym brakami formalnymi, które należy uzupełnić. Co jednak w przypadku, gdy braków tych uzupełnić się nie da, gdyż wierzyciel tytuł wykonawczy utracił?

Sytuacja taka wbrew pozorom nie należy do rzadkości. Niektórzy nie zdają sobie sprawy z wagi tytułu wykonawczego i nie dbają o jego w należyty sposób. Inni gubią ten dokument z nieuwagi, lub co gorsza przez pomyłkę go niszczą. W takich sytuacjach jedyne co pozostaje, to podjęcie próby uzyskania pozytywnego rozstrzygnięcia w postępowaniu o ponowne wydanie tytułu w zamian za utracony.

Rzeczona procedura została uregulowana w art. 794 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem: ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego może nastąpić jedynie na mocy postanowienia sądu wydanego po przeprowadzeniu rozprawy; w ponownie wydanym tytule wykonawczym czyni się wzmiankę o wydaniu go zamiast tytułu pierwotnego; w postępowaniu tym sąd ogranicza badanie do faktu utraty tytułu wykonawczego.

Choć w doktrynie przyjmuje się, że postępowanie uregulowane w art. 794 k.p.c. może być wszczęte z urzędu, to nadużyciem nie będzie stwierdzenie, że jest to typowe postępowanie wnioskowe. Osoba zainteresowana ponownym uzyskaniem tytułu w piśmie zawierającym swoje żądanie musi precyzyjnie określić jaki dokument utraciła. Jednocześnie, poza spełnieniem wymogów pisma procesowego, winna ona wykazać sam fakt utraty tytułu wykonawczego oraz okoliczności temu towarzyszące. Oczywiście wysoce wątpliwe jest uznanie, że dla sądu będą w tym kontekście wystarczające same twierdzenia wnioskodawcy. Stwierdzić należy więc, że powinny one zostać poparte stosownymi dowodami.

Postępowanie z art. 794 k.p.c. toczy się przed sądem, który wydał pierwotny tytuł. Obowiązkowe w jego toku jest przeprowadzenie rozprawy. Co istotne w etapie wyjaśniającym sąd w żadnym przypadku nie przechodzi do kontroli zasadności pierwotnego wydania tytułu. Jak wynika z już przytoczonego przepisu, sąd ogranicza się tylko i wyłącznie do badania faktu utraty tego dokumentu.

Postępowanie o wydanie tytułu wykonawczego w zamian za utracony kończy orzeczenie w formie postanowienia. Rozstrzygnięcie będzie korzystne dla wnioskodawcy w sytuacji, gdy doszło utraty tytułu lub jego zniszczenia w zakresie uniemożliwiającym skuteczne się nań powołanie. Niemniej, w judykaturze przyjmuje się choćby, że zgłoszony w trybie art. 794 k.p.c. wniosek zostanie oddalony, gdy sąd ustali, że wierzyciel świadomie wyzbył się tytułu wykonawczego (np. oddał go dłużnikowi) lub też przyczynił się do jego utraty.