Zwłoka kupującego w odebraniu zakupionej rzeczy a prawo złożenia rzeczy w przechowanie lub jej dalszego odsprzedania

Zwłoka w kontekście umowy sprzedaży w pierwszej kolejności kojarzy się z niezapłaceniem ceny sprzedaży. Stan taki dla wierzyciela co prawda jest problematyczny, ale jedyne, co pozostawia na jego barkach, to problem uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku zwłoki kupującego dotyczącej głównego przysługującego mu świadczenia wzajemnego z tytułu zawartej umowy.

Konstrukcja umowy sprzedaży pozwala na wniosek, że dokonanie odbioru zakupionej rzeczy stanowi nie tyle uprawnienie kupującego, co jego obowiązek. W ten sposób urzeczywistnia się bowiem ochrona sprzedawcy, dla którego rozporządzenie posiadanym przedmiotem pozwala na odbiór za niego zapłaty oraz jednocześnie zwolnienie się z ciężaru dbania o ten przedmiot. Z tych też względów ustawodawca kształtując ustawową regulację umowy sprzedaży winien był zawrzeć w niej instytucje chroniące sprzedawcę przed biernością kupującego w zakresie przysługującego mu świadczenia głównego. Zasadniczą ich cześć zawiera art. 551 k.c. W obu jednostkach redakcyjnych tego przepisu doszło do unormowania instytucji uprawniających do podjęcia określonych działań w przypadku zwłoki wierzyciela, a więc w sytuacji, gdy jego opóźnienie jest zawinione.

Pierwszą z instytucji chroniących sprzedawcę jest prawo do złożenia rzeczy w przechowanie (art. 551 § 1 k.c.). Istotne jest to, że kosztami tegoż przechowania zostanie obciążony kupujący. Jeszcze istotniejsza jest zaś okoliczność, że oddanie rzeczy w przechowania następuje na niebezpieczeństwo kupującego. Oznacza to, że ryzyko składowania rzeczy u osoby trzeciej ponosi osoba, która miała ją odebrać, a nie sprzedawca.

Drugą z instytucji chroniących sprzedawcę jest prawo do dalszego odsprzedania rzeczy. Zawarte ono zostało w art. 551 § 2 k.c., zgodnie z którym sprzedawca może również sprzedać rzecz na rachunek kupującego, powinien jednak uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania, chyba że wyznaczenie terminu nie jest możliwe albo że rzecz jest narażona na zepsucie, albo że z innych względów groziłaby szkoda (o dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić kupującego). To z którego uprawnienia sprzedawca skorzysta (i czy w ogóle sprzedawca sięgnie do art. 551 k.c.) zależy zasadniczo od jego własnego wyboru.