Dłużnik nie może pozbywać się swojego majątku

Wielu dłużników chcących uniknąć egzekucji po prostu wyprzedaje swój majątek, czy dokonuje różnego rodzaju czynności prawnych mających na celu jego ukrycie. Do najpopularniejszych należy darowanie poszczególnych składników majątkowych członkom rodziny, czy znajomym. Jednak każdy mający zamiar stosować tego typu metody powinien wiedzieć, że nie chronią one przed egzekucją, a co najwyżej odwlekają ją w czasie i nieco komplikują.

Żądanie uznania czynności prawnej za nieskuteczną

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. To z kolei oznacza możliwość traktowania takiej czynności, jakby w ogóle do niej nie doszło. Warunkiem skorzystania z tej możliwości – określanej mianem „skargi pauliańskiej” jest wykazanie, że  dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Dowody musi przedstawić wierzyciel

Konieczność wykazania przed sądem zachodzenia tych okoliczności w konkretnej sprawie ciąży na wierzycielu. Jednak ustawodawca ułatwił mu to zadanie ustanawiając ważne domniemanie. Otóż Kodeks cywilny stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Ustawodawca analogicznie traktuje sytuacje, w której dłużnik „przepisuje” swój majątek na przedsiębiorcę, z którym pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych. Pomimo tego – co ostatnio przypomniał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 27 września 2018 r., sygn. akt I ACa 659/18 – to na wierzycielu spoczywa ciężar dowodu, że przysługująca mu wierzytelność nie może zostać zaspokojona z majątku dłużnika w konsekwencji zaskarżonej czynności prawnej przez niego zdziałanej. Oczywiście w praktyce wykorzystanie skargi pauliańskiej może sprawiać trudności, jednak w wielu przypadkach jest to jedyny sposób na skuteczną egzekucję.